سیر تا پیاز فارسی دهم (مشترک تمامی رشته ها) گاج

مقدمه
هدف از تالیف کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج به وضوح برآورده سازی تمام نیازهای دانش آموزان پایه دهم در زمینه های آموزش و تمارین تستی و تشریحی است و این امر را به راحتی از روی جلد کتاب که نوشته است سه کتاب در یک کتاب می توان فهمید. شیوه ی پیشروی کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج همان درس به درس است که در کتاب های آموزش ادبیات مناسب و رایج است. برای راحتی می توانید فرض کنید که سه کتاب آموزش، تشریحی و تست را روی هم گذاشته اید و یک جلد کلی برای آن در نظر بگیرید. لحن کتاب نیز رسمی است.

آموزش و درسنامه
بخش اول کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج به درسنامه ها و آموزش اختصاص داده شده است. قسمت اصلی کتاب بررسی بیت به بیت (در اشعار) و بررسی هر پاراگراف یا جمله (در متن ها) است و ابتدا به نقد این بخش می پردازیم :

در بررسی هر بیت یا جمله همان رویکرد کتاب درسی که تقسیم ادبیات به سه قلمروی زبانی، ادبی و فکری است اتخاذ شده است. به این ترتیب که در قلمروی زبانی، معانی لغات مهم آورده شده و مطالب مهم دستوری به شکل خوبی در آن گنجانده شده و می توان گفت از لحاظ نکات دستوری هیچ مطلبی از چشم مولفین دور نمانده است و تمامی نکات دستوری لازم را در ابیات و عبارات می یابید. همچنین معانی لغات بر خلاف نکات دستوری به شکل Bold تایپ شده است و دیگر نکته ی قابل ذکر، مشخص نشدن لغات انتهای کتاب (که مهم تر هستند) است و در مجموع معانی لغات برای یک دانش آموز معمولی کاملا قابل فهم و کافی است. در قلمروی ادبی همان آرایه های ادبی دیده می شود و در سطح کتاب دهم کافی و کامل است و البته اگر علاقه مند به کار کردن آرایه های فراتر از کتاب دهم هستید، نمی توانید همه ی آرایه های مورد نظرتان را ببینید، چرا که آرایه ها در سطح کتاب دهم بررسی شده اند. در قلمروی فکری معنی بیت یا عبارت را که روان و قابل فهم برای همه ی دانش آموزان است می بینیم و داخل پرانتز با فونتی متفاوت مفهوم عبارت آورده شده که برای مطالعه ی سریع در زمینه ی قرابت معنایی مناسب است. تمامی مفاهیم به خوبی و درستی گفته شده اند. البته بعضی از کتاب ها ابیاتی با مفهوم مورد نظر از خارج کتاب درج می کنند که در این کتاب این اتفاق نیفتاده است.

قسمت دیگر بخش آموزش پاسخ تمارین پایان درس است که این کار بسیار مختصر و مفید انجام شده و اگرچه پاسخ سوالات کامل است، اما مطلبی بیشتر از پاسخ سوالات در این قسمت آورده نشده. بخش اساسی دیگر کادرهایی با عنوان دانش های زبانی و ادبی است که مطالب گفته شده در کتاب توضیح داده شده است و کتاب در این بخش معمولی عمل کرده است و اگر نیاز به توضیحات کامل احساس می کنید، ممکن است این کادرها نتوانند نیاز شما را برطرف کند. به طور کلی مطالعه ی درسنامه برای امتحانات تشریحی کافی است ولی علیرغم این که قسمت دوم کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج بانک تست است، رویکرد تستی در درسنامه ها چندان مشاهده نمی شود و البته این امر طبیعی است چرا که برای نوشتن کتابی که به اندازه یکسان به سوالات تشریحی و تستی بپردازد، لازم است درسنامه های تستی و تشریحی متفاوتی داشته باشد که باعث شده بخش تستی درسنامه اندکی کمرنگ شود. همچنین هدف مولفین بیشتر فهم ادبیات و افزایش تسلط در آن است تا نوشتن نکات تستی و صرفا پاسخگویی به تست ها. ضمنا کتاب یک ضمیمه ی بسیار کارآمد دارد که در آن تمام قالب های شعری و آرایه های ادبی و دستور، مطابق کتاب درسی نظام قدیم بررسی شده اند که صرف نظر از مطالب کتاب درسی جدید که پراکنده است می تواند ذهن دانش آموز را متمرکز کند.
تست و تمرین
همانطور که گفته شد کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج یک بانک تست و یک بانک سوالات تشریحی دارد. در هر دو بخش بازهم رویکرد تقسیم سوالات به سه قلمرو در پیش گرفته شده است و بلافاصله بعد از تست ها و تمارین هر درس پاسخنامه ی آن درس آمده. ترتیب آموزشی در هر دو بخش کاملا همانند کنکور و امتحانات تشریحی است و فضای امتحان را برای دانش آموز تداعی می کند. در قسمت تشریحی تعداد سوالات کاملا مناسب است و با حل سوالات آن کاملا به امتحانات تشریحی مسلط می شوید و سطح سوالات و چینش آن ها به گونه ای است که برای دانش آموز با هر سطحی مناسب است. برای مثال درس 12 کتاب یعنی رستم و اشکبوس را در بخش تشریحی بررسی می کنیم:

ابتدا 16 سوال لغت استاندارد (یعنی لغت در بیت آمده و باید معنای آن را بنوسید) آمده و بعد آن سوالاتی از هم خانواده و املا و نقش دستوری می بینیم. در قلمروی ادبی ده بیت داده شده و از شما می خواهد که یک آرایه مشخص کنید. در قلمروی فکری ابتدا باید ده بیت را بازگردانی کنید و بعد از آن سوالات متنوعی از جمله درک مطلب می بینیم، که جوابدهی به آنها تاثیر بسیار مثبتی در زمینه ی فهم ادبی دانش آموزان دارد. در انتها تعداد محدودی سوالات تاریخ ادبیات می بینیم.

در بخش بانک تست در یک نگاه همه چیز مناسب و متعادل به نطر می آید و تعداد تست ها و تنوع آن ها کاملا رضایت بخش است. اما نکته ی آزاردهنده عدم حضور تست های کنکور است و با این وجود که در بخشی مانند قرابت می توان تست های کنکور زیادی جای داد اینکار انجام نشده و مولفین کتاب را با تست های تالیفی بسته اند، اگرچه تست ها کیفیت خوبی دارند و به روند کنکور سراسری نزدیکند. البته در انتهای قسمت بانک تست بسیاری از تست های کنکور سال 80 به بعد (تست های که یک دانش آموز دهمی می تواند پاسخ دهد) بدون تفکیک خاصی و پشت سر هم آمده اند که بهتر بود مولفین تست ها را داخل بانک جای می دادند. کاری که در اینجا انجام شده را می توان اینطور برداشت کرد که تست های کنکور حالت جمع بندی دارند نه یادگیری. به علاوه ی موارد گفته شده دو آزمون جامع 25 سواله ی استاندارد هم آورده شده است. نکته ی کوچک دیگر اینکه بعضی تست ها ستاره دار شده اند که به معنی دشوار بودن آن هاست و تعدادشان بسیار کم است و فقط در قلمروی فکری آمده اند. در کل سوالات تستی کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج روتین هستند و تست هایی با ایده های نو و جالب به ندرت در آن به چشم می خورد. پاسخنامه ی کتاب در هر دو بخش تست و تشریحی بسیار خلاصه و به دور از نکته گویی نوشته شده و اگر مشکل خاصی در فهم ادبیات نداشته باشید، پاسخ ها برایتان کافی هستند.

جمع بندی کلی

همانطور که در نقد کتاب سیر تا پیاز فارسی دهم گاج خواندیم هدف مولفین کنار هم گذاشتن سه نیاز اساسی دانش آموزان که آموزش و حل تمارین تستی و تشریحی است بوده. ایده ی فوق به خوبی در کتاب ساخته و پرداخته شده است و شاهد حجم معقولی هستیم و کتاب می تواند به عنوان تنها منبع اکثریت دانش آموزان قرار بگیرد. می توانید کتاب را در طول سال تحصیلی در همه ی وجوه یعنی هم برای امتحانات مدرسه و هم آزمون های آزمایشی استفاده کنید. البته اگر تصمیم دارید به شکل تخصصی تری روی تست زنی سرمایه گذاری کنید، احتمالا کتاب های مناسب تری برایتان وجود داشته